Op deze pagina
Laatste verbetering 8 december 2023
[Gepubliceerd 7-12-21]
De Westerse wereld stevent af op ontwrichting.
Het coronabeleid is schadelijk voor de gezondheid, de economie, het sociale en meer (ja er zijn ook voordelen. De gezondheid staat op onder meer deze en deze pagina’s.
Deze pagina gaat over de rampzalige gevolgen van al het beleid voor economie, welvaart
en huishoudens. Lees ook de pagina over de energietransitie en langdurige stroomuitval
Het staat vast dat energievoorziening essentieel is. Ons land draait op energie die betaalbaar is en altijd beschikbaar. Zonder energie geen maatschappij, geen leven. Nu komt zo’n 92 procent van de totale energievraag van koolstoffen. Het is bekend maar lijkt vaak vergeten: stroom(opwekking) is maar een deel van de energievraag. Dingetjes als verwarming en transport gaan voor ongeveer honderd procent op koolstof.
Van het gas af – maar niet zo snel !
[24-12 Bij Goedemorgen Nederland kwam deze kop in beeld
We zijn door het gas heen (FD)
Gelukkig blijkt het artikel wat minder schokkend, de kop daar
Gasvoorraad kan in februari helemaal op zijn, situatie op de markt is ‘precair’
Omdat in Frankrijk veel kerncentrales niet werken, levert Nederland dat land stroom via onze zuiderburen. De termijnprijs voor februari is ‘ongehoord’ hoog: 1 euro per kWh.
De leverancier voor tuinders schrijft hen dat volledige levering in februari onzeker is.
N.b: In de berichtgeving worden gas en elektriciteit soms op een hoop gegooid, helaas. In ieder geval leidt een hogere gasprijs tot een hogere stroomprijs.
Een groot knelpunt is het niet optimaal samenwerken van overheid en markt. Het ministerie EZK is verantwoordelijk, maar Gasunie wilde tegen het FD niets zeggen en de bron zegt
De Nederlandse overheid volgt de situatie tot nu passief. Wij begrijpen uit ons netwerk dat de overheid afwacht tot de markt de tekorten oplost.
De inhoud van het afschakelplan dat door EZK werd opgesteld is bij niemand bekend. ]
Gastekort Europa ?
[begin december]
Prangender dan de kosten is de beschikbaarheid: is de aanvoer en voorraad van aardgas straks nihil ?
If the weather gets cold in Europe there’s not going to be an easy supply solution, it’s going to need a demand solution.
Adam Lewis van trading house Hartree Partners. Demand solution betekent het gebruik inperken, inderdaad.
We haven’t got enough gas at the moment, quite frankly. We’re not storing for the winter period. So hence there is a real concern that . . . if we have a cold winter that we could have rolling blackouts in Europe.
Jeremy Weir, topman Trafigura .
Citaten uit What Happens If Europe Runs Out Of Gas?
Engie somt de knelpunten op de energiemarkt goed op.
Minder gas uit Rusland 19-1
EU #gas flows from Russia. https://t.co/HE5Zb0xAoZ pic.twitter.com/dSMoooiEUJ
— Ole S Hansen (@Ole_S_Hansen) January 19, 2022
Kolencentrales sluiten, kerncentrales sluiten, beperkte gastoevoer (en -reserves), lage productie van wisselvallige energie in de winter; toeval, onkunde of plan ?
De in 2015 in bedrijf genomen Energiecentrale Rotterdam is met een nettocapaciteit van 731 MW en een rendement van 45 procent, één van de modernste, schoonste en meest efficiënte installaties ter wereld. De nieuwste filter- en verbrandingstechnologieën zorgen voor een uitstekend gebruik van de energiedragers en lage emissiewaarden. Bron Onyx Power
Deze centrale wordt versneld buiten gebruik gesteld.
Staatssecretaris Yeşilgöz-Zegerius heeft [] besloten steun te verlenen zodat de kolencentrale [] kan sluiten. Ze neemt dit besluit omdat bij de productie van elektriciteit met kolen veel CO2 vrijkomt en die uitstoot op korte termijn omlaag moet om klimaatdoelen te halen. De eigenaar [] ontvangt maximaal €212,5 miljoen subsidie om de centrale vrijwillig en volledig te sluiten. Zodra aan alle voorwaarden zijn voldaan moet de centrale binnen twee maanden stoppen met kolen en binnen drie jaar zijn ontmanteld. rijksoverheid.nl 30-11
Update 6 april: De eigenaar van de centrale besloot eind maart om de subsidie niet te benutten en de centrale in bedrijf te houden. Dat kan omdat de regering 1 centrale (van de 3) wou stilleggen middels omkoping: de drie eigenaren konden een afkoopsom indienen waarna de overheid het beste aanbod koos. Daarbij was het kennelijk mogelijk om de deal naderhand eenzijdig op te zeggen, een blunder van het departement.
De Onyx-centrale valt nu onder de productiebeperking voor alle kolencentrales: maximaal 35 procent van het vermogen. Eind december werd het besluit voor de nadeelcompensatie gepubliceerd. Daarin staat de formule om dat bedrag te berekenen. Om een idee te geven
De verwachte netto vrijekasstroom wordt als volgt berekend: de verwachting van de brutomarge minus operationele kosten minus vennootschapsbelasting minus investeringskosten. De contante waarde van de verwachte netto vrije kasstroom wordt bepaald door de verwachte netto vrije kasstroom te verdisconteren met een voor de productie-eenheid representatieve en marktconforme disconteringsvoet.
De verwachte brutomarge van de productie-installatie wordt vastgesteld door het verwachte productievolume van de productie-installatie te vermenigvuldigen met een representatieve, marktconforme verwachting van de elektriciteitsprijs, gecorrigeerd voor de verwachte kosten van CO2 en kolen en overige directe variabele kosten, met inachtneming van de doelmatigheid en verwachte beschikbaarheid van de productie-installatie en de gevolgen voor bestaande subsidies en overige inkomsten, anders dan door de productie van elektriciteit met behulp van kolen.
Een klus voor experts. NRC verwacht dat de compensatie voor de drie centrales 1,5 miljard euro kan worden. Het is bizar dat A de verwachting van de elektriciteitsprijs wordt vastgesteld middels de marktprijzen op éen dag* (met correctie indien uitschieter) en B de compensatie geen limiet heeft.
*De datum van uitgifte van het Staatsblad met het koninklijk besluit waarin de inwerkingtreding van de Wet verbod op kolen bij elektriciteitsproductie in verband met beperking van de CO2-emissie wordt geregeld.
Uitstap naar sneeuw
Deze winter is tot nu toe mild in Europa, maar wereldwijd niet als je totale sneeuwmassa bekijkt (Noordelijk halfrond, buiten gebergten). de bron
Uitstap naUitstap naar stroomstoring DE
E.ON-baas Leo Birnbaum zei eind november dat alles wordt gedaan om een black-out te voorkomen. Een optie is: consumenten van het net los koppelen: “Voordat de lichten overal uitgaan, doen we ze maar in één stad uit.” bron
Wanneer is de Nederlandse gasvoorraad op ?
De AGSI+ Aggregated gas storage inventory geeft per land de stand van de opslag, de in/uitstroom, per dag. Hieronder is de grafiek voor ons land. De zwarte lijn is de capaciteit van de opslag, met daaraan -lichtblauw- de voorraad. Het laatste punt is 31 procent. Groen is de toevoer, alleen in de zomer, en donkerblauw de onttrekking, alleen in het stookseizoen.
Dat de piek van de gasvoorraad aan het begin van de winter ongehoord lag was (88 TWh in begin nov.) is duidelijk te zien.
Hoe ver zal de opslag dalen? De daling in de winter varieert flink door de jaren heen. In 2017/18 van 125 naar 8 TWh (laagste punt in grafiek) en de volgende winter van 125 naar 63. Er is uiteraard een verband met de buitentemperatuur (hier data, ook koudegetallen).
Methode 1: actuele trend. Zoals genoemd is de huidige stand 31 %. In de laatste week is de afname 0,42% per dag. Als deze trend doorloopt dan is de opslag over 10 weken leeg, dat is eind maart. [24-1: peil nu 28,7 en afname stabiel rond 4 promille].
In de meeste jaren is dan het stookseizoen voorbij. Vorig seizoen echter werd het laagste peil pas begin mei bereikt omdat april uitzonderlijk koud was.
Maar de afname wisselt, per dag en zeker per week. In het vorige seizoen (jan-maart) lagen de percentages tussen -1,2 en 0.
Methode 2: vergelijking met vorige winter
Op 19-1-21 was de gasvoorraad nominaal 77 TWh (53,5 %). Eind maart was het peil 44 TWh lager en in april 51 TWh lager. Op 24-1-22 was de voorraad 41 TWh.
Beide naïeve sommetjes laten zien dat het gas op kan raken aan het eind van de winter.
Update: Nu (20-2) is de voorraad 33 TWh. Door het warme weer is de afname maar 8 TWh per maand.
Kreativ-bastelstube* berekende de Tag X voor Duitsland: 19 maart en Oostenrijk : 9 maart. Nota bene zij gebruiken methode 1. Actuele peil AT: 29% – 1 jaar geleden: 64% , actuele peil DE: 45,5% – 1 jaar geleden: 56 %. Update 20-2: Tag X ligt nu verder weg voor beide landen.
(* Die pagina was mijn voorbeeld; gevonden via Wochenblick)
Het peil in procenten is in Nederland na Oostenrijk het laagste van Europa. De afname per dag is natuurlijk even belangrijk voor de voorspelling.
Veel factoren ontbreken in dit stuk. Bij voorbeeld de gasrotonde: Nederland als hub voor Europa. Onze gasopslagruimte is de derde van Europa, na Duitsland en Italië (kolom Gas working volume bij AGSI) en de actuele voorraad is de 4e van Europa, na IT, DE, FR. In welke mate gaat gas de grenzen over in de EU en welk deel van de voorraden heeft een contractuele bestemming ?
Wat zeggen de experts ?
Deze kwestie ga ik voorleggen aan marktkenners.
Vattenfall. Mijn whatsapp-dialoog met klantenservice leverde niets op.
Je hoeft je gelukkig geen zorgen te maken dat je in de kou komt te zitten. We zorgen er voor dat onze klanten genoeg gas kunnen afnemen om de winter door te komen.
Ik vroeg naar onderbouwing en kreeg die niet. Wel retourvragen
[] Er zijn inderdaad meerdere mensen binnen Vattenfall die zich bezig houden met de oorzaken en de verwachtingen van de hoge gasprijzen. Hoe komt het dat je je hierover zorgen maakt? En wat is je vraag precies ?
Deze grafiek toont hoe de inperking van de gaswinning in Nederlandse velden erin hakt. De bronnen van/op eigen bodem zijn aardgas en hernieuwbare energie. Bron
Inflatie nekt producenten
De prijsstijging voor consumenten krijgt veel aandacht, terecht. Consumentengoederen en -diensten waren in november 5,2 procent duurder dan een jaar eerder.
Media, politiek en publiek hebben minder aandacht voor de prijsstijging voor bedrijven (B2B). Geotrendlines signaleert die stijging wel, voor Italië en Duitsland.
De rode, zwarte en lichtblauwe lijnen zijn van belang voor de bedrijven. Het artikel noemt andere problemen in de productieketens: lange levertijden, onderdelen niet leverbaar; dit hangt samen met de prijzen natuurlijk. Ketens raken ontregeld.
Hierdoor kunnen sommige ondernemers niet meer winstgevend opereren, ze stoppen of gaan iets anders aanbieden.
Is dit een normaal proces dat zichzelf dempt of het begin van een negatieve spiraal ?
Energie-armoede
Over energiearmoede werd in oktober veel gesproken. De omvang van het probleem -in ons land- is onbekend. TNO zegt dat het een half miljoen huishoudens treft, maar de verhoging van het maandbedrag komt (nu of later) bij veel meer afnemers terecht, ook de middeninkomens.
Het is opmerkelijk dat pas nu het mensen met een hoger inkomen raakt het onderwerp op de kaart wordt gezet. Die energiearmoede is er al lang. (bewerkt citaat)
Kostenexplosie Nederland
[feb. ’22]
Het CBS heeft de kostenstijging voor het modale huishouden in ’22 berekend met de prijzen van januari. De ontwrichting in getallen.
Elektra gaat van 160 euro (zonder netbeheer; met belastingen) naar € 785.
Gas gaat van 302 euro naar € 1398.
In procenten: + 346 en + 347.
Opgeteld is de schade door de prijsstijgingen 1700 euro.
De regering heeft de energiebelasting op stroom verlaagd en de korting verhoogd met in totaal 430 euro (modaal) zodat de verhoging onder de streep € 1320 is. De maatregel heeft vooralsnog een volksopstand voorkomen. In andere landen ging men na kleinere prijsschokken de straat op.
Vorig jaar was de modale energierekening 1480 euro, dit jaar € 2800. De toename is 86 procent, behoorlijk minder dan de 346%, dat is vanwege de vaste kosten en de lagere belasting.
De schok in beeld:
Tot ’21 bedroeg de energiebelasting + ODE 11-12 cent (afgerond). De kale prijs steeg vorig jaar van 5 naar 10 cent -marge inbegrepen.
In ’22 is eb+ODE 8 cent lager, dus de laatste punten kun je een lijn hoger denken voor de explosie van de kale prijs.
Bij stadswarmte is de tariefstijging ook enorm, maar lager dan bij gas. Het maximumtarief vanuit de ACM ging van 25,50 naar 54 euro (afgerond), een toename van 118 procent. Vattenfall blijft daar ruim onder met € 39,40 (+ 55%). Dat kan omdat zij beperkt aardgas inzetten voor stadswarmte en veel duurzaam-gelabelde bronnen, zie het etiket 2020. Afval is niet duurder geworden. Een deel komt uit gasgestookte centrales die warmte en stroom leveren, waarbij de stroom-verkoop nu veel meer oplevert.
Enquête Verenigd Koninkrijk
Een recente enquête in het Verenigd Koninkrijk* is van belang.
49 procent vindt stijgende energiekosten het meest zorgelijk, 41 % het coronavirus (keuze uit 2).
33 procent zet wel eens de verwarming uit, 4/10 zet hem lager en 4/10 draagt meer kleding.
(* Met een tabel van de uitgavenverdeling van de armste en de rijkste tien procent. Voor energie in de woning 11 tegen 4 procent bij voorbeeld)
De stijgende energiekosten zijn ook kritiek voor bedrijven die veel aardgas of stroom verbruiken. Zij hebben hun productie verlaagd.
Schaarste ureum
28 december
De prijs van ureum lag jarenlang tussen 200 en 300 usd, tot januari. In november was het $ 900.
Deze explosie is een onderdeel van meerdere ketens.
Wegvervoer
Adblue bestaat voor 33 % uit ureum. Moderne dieselauto’s met SCR-katalysatoren (selectieve katalytische reductie) injecteren Adblue in de uitlaatgasstroom om de stikstofuitstoot te verminderen.
Als de AdBlue-tank leeg raakt geeft de boordcomputer stapsgewijze waarschuwingen. Als de tank volledig leeg is, kan de motor niet meer worden gestart of alleen nog in de noodloop worden gebruikt. Zo willen autofabrikanten een optimale zuivering van de uitlaatgassen van hun dieselvoertuigen garanderen en het bezitters van diesels onmogelijk maken om zonder AdBlue in de tank te rijden.
Ureum wordt gemaakt in een chemische reactie van ammoniak en CO2. Om ammoniak te produceren is aardgas nodig. Vanwege de hoge aardgasprijzen is de ammoniakproductie teruggeschroefd. bron KNAC.
Verder heeft China de export van ureum stop gezet vanwege de schaarste. Dat is zeker een klap voor Australië dat voor 80 procent afhankelijk is van die import. De helft van de vrachtwagens in Australië rijdt op diesel (in Nederland 98%) en de Adblue raakt in januari op volgens minister Angus Taylor.
Vooruitzicht: Het wegtransport in Australië krimpt met de helft in jan-feb ’22.
Gewassen
Ureum is (was) een goedkope en veel gebruikte meststof, die waarschijnlijk schadelijk is voor het ecosysteem. Als ureum zo duur wordt -en andere meststoffen ook- dan wordt het gebruik lager (dat betekent minder opbrengst) en/of moeten de hogere kosten doorgegeven worden aan de afnemers.
Vooruitzicht: De voedselprijzen gaan omhoog.