Kromme uitvoering maximumsnelheden

De overheid nam de verkeerde afslag naar snelheidslimieten gezien het betere idee van de veilige snelheid. Het overheidsdenken en -beleid stelt: verkeersveiligheid vergt snelheidslimieten vergt bebording en handhaving. Voert de overheid dat beleid in de praktijk goed uit?

Overzicht A-borden. A01 = begin limiet, A02 – einde limiet, A03 = matrixbord, A04 = adviessnelheid

Limiet moet passen bij het wegbeeld

In het Reglement verkeersregels en verkeerstekens (RVV) staat bij bord A01 (maximumsnelheid)

De in te stellen maximumsnelheid dient in overeenstemming te zijn met het wegbeeld ter plaatse. Dit betekent dat waar nodig de omstandigheden op zodanige manier zijn aangepast dat de beoogde snelheid redelijkerwijs voortvloeit uit de aard en de inrichting van de betrokken weg en van zijn omgeving. 

BABW Paragraaf 1. Algemene bepalingen ten aanzien van de toepassing van verkeersborden

2 / 1 Borden worden slechts toegepast indien de inrichting van de weg in overeenstemming is met hetgeen bij de afzonderlijke borden is voorgeschreven.

Naar mijn schatting is op meer dan de helft van alle wegen de snelheidslimiet niet in overeenstemming met het wegbeeld en te laag. Alle autosnelwegen zijn geschikt voor 130 km/u of hoger. Bochten, drukte en dergelijke leiden vanzelf tot aanpassing, het aanhouden van de veilige snelheid.

De maximumsnelheid op snelwegen is 130 km/u en toch niet

Artikel 21 RVV  (Reglement verkeersregels en verkeerstekens)

Buiten de bebouwde kom gelden de volgende maximumsnelheden:

a. voor motorvoertuigen op autosnelwegen 130 km per uur, op autowegen 100 km per uur en op andere wegen 80 km per uur.

Dit was wereldwijd de standaard: éen maximumsnelheid voor de autosnelwegen en de andere typen wegen. Deze rij limieten wordt nog steeds bij alle grensovergangen aangegeven, ook op zee- en luchthavens. Het was makkelijk voor de wegbeheerder (A01-borden waren vrijwel niet nodig) en de automobilisten: de limiet was altijd bekend; bijna want  ‘rijd ik nu buiten de bebouwde kom ?’

De standaardlimieten zijn veel te algemeen en ver verwijderd van de veilige snelheid. Maar 130 op alle autosnelwegen is beter dan de huidige situatie waarin buitenlanders twee A01-borden en twee onderborden (met tijdsaanduiding) moet interpreteren. 

Nederland stapte over naar maatwerk vanaf de jaren ‘negentig. De limiet op snelwegen werd in 1974 ingevoerd: 100 km/u. Eerst via een oproep vanwege het vermeende olie-embargo, later via de wet vanwege verkeersveiligheid. PvdA-premier Den Uyl was voorstander vanwege het nivellerende effect; is dat nog steeds een heimelijk motief in de politiek ?

In 1988 werd 120 km/u de nieuwe limiet, sommige trajecten uitgezonderd. In 2012 volgde de verhoging naar 130, waarbij vele gedeelten de oude limieten behielden, zodat  een lappendeken ontstond.

(Op 39% van de autosnelwegen werd de limiet 130 de hele dag en op 19% in de avond en nacht)

En die geografische variatie werd opgeplust met een dag-nacht wisseling.  De uitkomst was deze zes regimes: altijd 80, 100, 120 of 130 en  120-130 of 100-130 dag – avond.

Een tabel van RWS uit 2013 geeft voor 160 stukjes van het A-wegennet de regeling, bij voorbeeld (A1)

Maximumsnelheid: Tussen 6 – 19 uur 100 en 120 km/h en tussen 19 – 6 uur 130 km/h
Lengte: ± 2 km
Toelichting: Tussen afslag Soest en afslag Eembrugge geldt vanwege de
luchtkwaliteit overdag een maximumsnelheid van 100 km per uur en ’s avonds en ‘s
nachts van 130 km per uur. In de andere richting [] geldt vanwege de luchtkwaliteit overdag een maximumsnelheid van 120 km per uur en ’s avonds en ‘ nachts van 130 km per uur.

(Ja, uit de modellen kan blijken dat de luchtkwaliteit aan de ene zijde verschilt van de andere.)

Er was toen al een limietenwirwar, de rotmaatregel van 2020 maakte dit erger omdat de limieten ‘altijd 120 of 130’ ook tijd-variabel werden.

Het bleef onopgemerkt dat het verschil tussen artikel 21 en de realiteit onhoudbaar is geworden: slechts een paar procent van alle kilometers op autosnelwegen wordt gereden bij de wettelijke snelheidslimiet van 130 km/u.

Overigens zegt dat artikel niets over uitzonderingen. De overheid stelt een andere regel voorop, namelijk verkeerstekens (waaronder borden) gaan voor verkeersregels, lees verder.

Limietenstapeling

We zijn van een nette regeling beland in een chaos; de weggebruiker zoekt het maar uit. De overheid maakt het ons knap moeilijk. Alle automobilisten zijn helemaal afhankelijk van de verkeersborden. Want de limiet-waarde die de app toont is soms onjuist en nooit rechtsgeldig. 

De limieten wisselen niet alleen per traject en dagdeel.

• voertuigtypen hebben een eigen limiet: onder meer bussen, vrachtwagens en auto’s met aanhanger (of niet, lees verder)
• plaatselijke limieten bij drukte en werkzaamheden (op matrixborden) – dan soms
• verschil per rijstrook (weghelft)*
• stapeling van signalen: matrixborden, verkeersborden (vast en tijdelijk) en hectometerborden
• wisseling bij spitsstroken: tot 2020 waren er 11 trajecten met 3 limieten: 130 avond, 120 overdag, 100 spitsstrook open

*  Een lagere limiet op de rechterhelft is een uitvinding die niet in het RVV staat. Adviessnelheden aangeven is juridisch juister. 

Op alle autosnelwegen bestaan overdag ten minste twee limieten: 130 (regel) en 100, 90, 80 of 70 (bord) en daar kan een lagere limiet (matrixbord) bij komen, bij filevorming, stilstaand voertuig of werkzaamheden.

Voor auto’s met een aanhanger/caravan op een autoweg zijn soms drie limieten van toepassing: de voertuiglimiet, de regel 100 km/u en het bord A01-80. Op autowegen komen matrixborden niet voor, dus geen vierde limiet. Welke geldt ? lees verder.

Krom beleid in bochten

De wegbeheerder verbiedt in bochten (aansluitingen) van autosnelwegen harder te rijden dan 70. Soms aangevuld met een interactieve signalering “U rijdt te snel” (her en der uitgezet). Dit geeft aan dat RWS het wegverkeer onvoldoende begrijpt. In elke bocht gaan de snelheden omlaag, ook zonder paternalisme. En 70 in een flauwe bocht is een gevaarlijke snelheid die dus massaal genegeerd wordt.  In andere bochten staan adviesborden 80 km/u, dat is minder slecht.

Meer gerommel: vanaf de A10 naar de A2 staat na de bocht weer een bord A01-70 (typefout in de opdracht?) Pas honderden meters verder staat A01-100.

Voor sommige klaverbladbochten staan een limietbord met 50, soms is dat passend en overbodig want je kunt daar niet sneller rijden. Gevolgd door borden A02-50? vergeet het maar. Het eerstvolgende A-bord kan een matrixbord zijn met 70  of 90, dan blijft de maximumsnelheid wettelijk 50 km/u, lees verder. 

In de praktijk is het gestuntel met borden niet zo schadelijk, want de weggebruikers negeren ze en op aansluitingen van autosnelwegen wordt nooit geflitst. Maar mogen de weggebruikers verwachten dat de bebording helder en eenduidig is ?

Welke limiet geldt ?

Het RVV zegt: Verkeerstekens gaan boven verkeersregels (art. 63. 

De borden A01 geven bijna altijd een lagere limiet aan dan de standaarden in het RVV en de borden gelden. Uitzondering: in steden komen sporadisch wegen voor met borden A01-70.

Artikel 63b bepaalt dat in enkele gevallen het verkeersbord niet geldt. Lid 1 is relevant voor bromfietsen en gehandicaptenvoertuigen: zij mogen niet sneller dan 30/40/45 km/u (afhankelijk van de locatie) ook als een bord een hogere limiet toont. (De andere gevallen gaan over een oliecrisis en woonerven)

Het tweede lid zegt

Indien zowel door verkeers[borden] als door elektronische signaleringsborden een maximumsnelheid wordt aangegeven, geldt de laagste aangegeven maximumsnelheid.

Ook hier zit een probleem: waar eindigt de lagere limiet ? In principe bij een volgend portaal met de borden A02 of F08 (annuleert alle borden) maar dat gebeurt niet altijd. Een steekproef via mxbord levert voorbeelden van juist en onjuist. De meeste weggebruikers denken dat een blanco portaal ‘einde limieten’ betekent, en dat is in de praktijk juist. Het blijft rommelig. Deze kronkel zou verdwijnen als de portalen bij filevorming adviessnelheden (A04) tonen. En eenmalig bord A01/03*-130 aan de kop van de file om hem vlot te trekken.  * A03 op portalen.

Je kom de raarste dingen tegen zoals deze volgorde voor de Velsertunnel (A22) richting noord: matrixborden 90 (permanent, vanwege invoegen), A01-100 en matrixbord ‘einde verboden’. 

Het limietenstelsel heeft nog meer gebreken.

1. De overheid moet overal de snelheidslimiet ondubbelzinnig presenteren, met borden na elk kruispunt of oprit. Als ergens geen bord staat dan geldt het voorgaande bord, maar het hangt af van de situatie of het dan klopt. Als men bij het oprijden van een autoweg geen A01-bord tegenkomt dan geldt de limiet van het RVV: 100 km/u. De bewijslast ligt bij de overheid; voor flitspalen en trajectcontroles moet de bebording regelmatig gecontroleerd worden (bij mobiel flitsen doet de ambtenaar het ad hoc). 
2. Enkele voertuigtypen hebben een eigen limiet: 80, 90 of 100 (RVV 22.1) Volgens de wet geldt voor hen de hogere snelheidslimiet als A01-borden die tonen. Dan mogen zij 100 of 120 rijden. Reactie OM en AI

Beide punten zijn gronden voor het in beroep gaan tegen Mulder-boetes.

Tot slot een situatie die meestal weinig gevolgen heeft. Bord F08 betekent einde alle (bord)verboden. Als dit op een autosnelweg wordt getoond (zoals bij het einde van een verlaagde limiet) dan geldt de limiet van het RVV: 130 km/u … tot het volgende A01-bord.

90 de nieuwe limiet

Op veel delen van auto’snel’wegen staan borden A01-90, vaak samen met ‘slipgevaar’ (J20)/”Bij nat wegdek” of ‘werk in uitvoering’ (J16). Dit zijn weer maatregelen vanuit een onbekwame wegbeheerder.

• In de meeste gevallen zijn de stukken recht, zodat slipgevaar beperkt of afwezig is. Op een natte weg kiezen de weggebruikers vanzelf een lagere snelheid; geen borden nodig. En de limiet overdag was er 100 km/u; wat levert de nieuwe limiet op? A01-90 met ”Bij nat wegdek” geldt natuurlijk niet op een droog wegdek.
• In de meeste gevallen wordt geen werk uitgevoerd en is de rijbaan normaal (uitzondering: A10-noord heeft versmalde rijstroken vanwege de vervanging van geluidschermen. 
• Borden A02-90 (einde limiet) of onderborden (‘lengte 400m’) ontbreken vaak. Zoals op de A10-zuid (buitenring, bij station Zuid/WTC) daar buigen de stroken iets naar rechts.

Op de A2 in Limburg is 6 kilometer lang de limiet 90 km/u, wegens slipgevaar.

Aan het eind staat een rare stapel borden met 3 limieten, kennelijk is de leidraad ‘bebording eenvoudig houden’ vergeten. Het onderbord geldt alleen voor het onderste A-bord, maar waarom moet de automobilist  puzzelen ? Mijn advies: A02-90 is geheel overbodig.

A01-dingetjes op hectometerpalen alleen informatief

Het laatste toefje verwarring vanuit de wegbeheerder: in Nederland staan heel veel A01-bordjes -op hectometerpalen- die niet rechtsgeldig zijn, lees verder. Als bij voorbeeld de limiet tijdelijk 90 km/u is zonder einde-bord, dan blijft het 90 ook al passeer je hm-palen met A01-100.

Rijkswaterstaat zei in een factsheet (2014)

De hectometerborden met snelheidsaanduiding zijn informatief en puur ter ondersteuning. De aangegeven snelheid op de snelheidsborden langs en boven de weg is leidend.

RWS zei ongeveer hetzelfde bij de verlaging naar 100 :

Hoe zie ik hoe hard ik mag rijden?>  Borden langs de weg geven de maximumsnelheid aan.

In mei 2025 vroeg ik aan de Helpdesk Verkeer en Vervoer (OM) : Is een A01-aanduiding op een hectometerbord wettelijk gelijk aan een A01-bord ?

Nee, dit is slechts een herinnering aan de maximumsnelheid die op deze weg geldt.

B0vendien zeggen de wet en het verkeersbesluit over de limietverlaging niets over hectometerborden.

Als ergens een dag-nacht regime is dan kan de limiet niet meer op de hectometerborden staan. In 2020 werden ze daarom afgeplakt op de snelwegen waar ’s avonds een andere limiet geldt.

Tijdvak op onderborden

[juni 2025 – met voorlopige conclusie]

Mag de wegbeheerder het tijdvak voor de maximumsnelheid  aangeven op een onderbord ?
Volgens de Uitvoeringsvoorschriften BABW wel

[] Deze onderborden kunnen:[] b. bij verkeersborden die een gebod of verbod aanduiden, een beperking van de werkingssfeer van die verkeersborden inhouden (art. 8)

Maar artikel 67 RVV geeft geen toestemming:

1  Onder verkeersborden aangebrachte onderborden kunnen inhouden: a. een nadere uitleg van het verkeersbord

De overige letters zijn niet van toepassing op borden A01/03, zoals: “ingeval op een onderbord uitsluitend symbolen voorkomen []”

Dit is niet eenvoudig.

– Het RVV staat boven het Besluit administratieve bepalingen inzake het wegverkeer (BABW); DeepSeek R1:

RVV 1990 is een algemene maatregel van bestuur (AMvB) onder de Wegenverkeerswet 1994. BABW is een uitvoeringsbesluit dat technische details regelt. Hiërarchie: Wegenverkeerswet 1994 > RVV 1990 > BABW.

– “nadere uitleg” (beter: ‘uitleg’) is vrij vaag, maar een tijdvak valt er niet onder, met de beste wil.

– DeepSeek R1 heeft -hier- moeite met lezen of weergeven:

RVV 1990 (Artikel 68 -(sic) ) stelt: “Onder een verkeersbord mogen één of meer onderborden worden geplaatst om het bord nader aan te duiden of te beperken.” / Dit omvat zowel verduidelijking (bijv. “alleen vrachtwagens”) als beperking (bijv. “8:00–18:00”).

Nee, dat zegt art. 67 niet.

Dit sluit aan bij de term beperking in het RVV 1990.

Dat woord komt er niet in voor. Deze AI-assistent faalt op dit punt.

Ik houd een slag om de arm bij het vermoeden dat die onderborden geen basis in de wet hebben, of alleen een wankele.

Laatste verbetering 6 juni 2025